Η γερμανο-εβραϊκής καταγωγής Χάνα Άρεντ γεννήθηκε το 1906 στο Λίντεν και πέθανε το 1975 στη Νέα Υόρκη. Μέχρι και το 1933 έζησε στη Γερμανία, οπότε και διέφυγε στη Γαλλία εξαιτίας του ναζιστικού καθεστώτος. Μετά τη γερμανική κατάληψη της βόρειας Γαλλίας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1941, απ’ όπου κατάφερε να ξεφύγει και να φτάσει στις ΗΠΑ, τη χώρα στην οποία επέλεξε να είναι πολίτης. Έκτοτε έζησε στη Νέα Υόρκη και ασχολήθηκε με τη διδασκαλία, την αρθρογραφία και τη συγγραφή βιβλίων.
Τις τελευταίες δεκαετίες θεωρείται κορυφαία πολιτική φιλόσοφος, αν και η ίδια έχει αρνηθεί τον χαρακτηρισμό της φιλοσόφου (στον GünterGaus το 1964). Το έργο της έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση και, αρκετά συχνά, έχει δεχθεί δριμεία κριτική· θα μπορούσαμε να πούμε ότι είχε μια μαγική ικανότητα να εκνευρίζει τόσο τους σοσιαλιστές όσο και τους φιλελεύθερους και συντηρητικούς της εποχής της. Το Οι απαρχές του ολοκληρωτισμού (1951), στο οποίο παραλληλίζονται οι μέθοδοι του ναζισμού και του σταλινισμού, θα εμπνεύσει τους συντηρητικούς στην επιχειρηματολογία τους κατά της Σοβιετικής Ένωσης, την περίοδο του ψυχρού πολέμου, γεγονός που θα την καταστήσει «εχθρό» του σοσιαλισμού. Στη συνέχεια, με το έργο της Ανθρώπινη κατάσταση (1958) δυσαρεστεί και πάλι τους αριστερούς εξαιτίας της διάκρισης που κάνει ανάμεσα στο ιδιωτικό, το κοινωνικό και το πολιτικό, ενώ η θεωρία που αναπτύσσει για την ανθρώπινη πράξη ενοχλεί συντηρητικούς και φιλελεύθερους. Αυτοί που ακολούθησαν ήταν οι ίδιοι οι Εβραίοι με το βιβλίο της Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ, Έκθεση για την κοινοτoπία του κακού (1963), καθώς το περιεχόμενό του ερμηνεύτηκε ως μια απόπειρα δικαιολόγησης του ναζισμού και άδικης κριτικής στους σιωνιστές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το βιβλίο αυτό μεταφράστηκε στα εβραϊκά μόλις το 2000, ενώ η ίδια η Άρεντ, από τη χρονιά της δίκης (1961) και μέχρι το τέλος της ζωής της, ήταν persona non grata στο Ισραήλ. Και -για να τελειώνουμε με τα παραδείγματα αλλά όχι και με τις αντιδράσεις- το Για την Επανάσταση (1965) θα εξοργίσει όλους τους θιασώτες της κοινωνικής πολιτικής, καθώς εμμένει στο διαχωρισμό του κοινωνικού ζητήματος, δηλαδή του ζητήματος της φτώχειας, από την πολιτική σφαίρα. Παράλληλα το ίδιο βιβλίο θα προκαλέσει ανησυχία σε συντηρητικούς και φιλελεύθερους λόγω της υποστήριξης που δείχνει η Άρεντ στην οριζόντια οργάνωση της πολιτείας με βάση τα συμβούλια γειτονιάς.
Πολλοί ήταν αυτοί που προσπάθησαν να την κατατάξουν σε κάποιες από τις καθιερωμένες πολιτικές κατηγορίες. Βάσει των δικών της ισχυρισμών: «δεν ήταν ποτέ σοσιαλίστρια [ούτε]… φιλελεύθερη». Έχει πει χαρακτηριστικά στον Hans Morganthau: «οι αριστεροί πιστεύουν ότι είμαι συντηρητική και οι συντηρητικοί ότι είμαι αριστερή» και συνέχισε «τολμώ να πω ότι δεν θα μπορούσε να με ενδιαφέρει λιγότερο» (1972, Toronto). Στην ίδια γραμμή πλεύσης, η La otra Biblioteca σας καλεί σε μια συζήτηση με επίκεντρο δύο από τις πιο αμφιλεγόμενες διακρίσεις της Χάνα Άρεντ: τη διάκριση ανάμεσα στην ιδιωτική, τη δημόσια και την κοινωνική σφαίρα, και τη διάκριση ανάμεσα στις δραστηριότητες του μόχθου, της εργασίας και της πράξης. Οι έννοιες αυτές και οι μεταξύ τους σχέσεις, που αποτελούν το βασικό αντικείμενο της Ανθρώπινης κατάστασης (κεφ. ΙΙ-V), προσελκύουν το ενδιαφέρον μας καθώς η πρώτη διάκριση γίνεται ανάμεσα στους νοητούς χώρους όπου κινείται ο άνθρωπος, ενώ η δεύτερη αφορά στις δραστηριότητες που αναπτύσσει στην καθημερινή – πρακτική του ζωή. Η Άρεντ ισχυρίζεται πως πρόκειται για διακριτούς χώρους και για διακριτές δραστηριότητες που καταρχήν δεν πρέπει να διαπλέκονται. Εμείς;
Η συζήτηση θα γίνει την Κυριακή 6 Απριλίου και ώρα 19.00 στον χώρο της βιβλιοθήκης του Κοινωνικού Χώρου για την Ελευθερία ‘Μικρόπολις’. Αν θέλετε να έχετε κατά νου τις βασικές θέσεις της Χάνα Άρεντ, σας επισυνάπτουμε τα κεφάλαια ΙΙ έως V της Ανθρώπινης κατάστασης. Για όσους διαβάζουν αγγλικά υπάρχει μια πολύ πιο σύντομη παρουσίαση του μόχθου, της εργασίας και της πράξης σε άρθρο της που επισυνάπτεται μαζί με το κεφάλαιο ΙΙ επίσης στα αγγλικά. Καλή ανάγνωση και καλή αντάμωση!
Χάνα Άρεντ-Η ανθρώπινη κατάσταση (Κεφ.ΙΙ)
Χάνα Άρεντ-Η ανθρώπινη κατάσταση (Κεφ. ΙΙI-IV-V)
Hannah_Arendt_English
