3η συνάντηση: Κυριακή 19/3/17: Μια απόπειρα εισαγωγής στην ψυχανάλυση

«Όχι σε κάποιο υπερπέραν, αλλά εδώ στη γη οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε μία κόλαση: ο Σοπενάουερ το είδε πολύ καθαρά. Η γνώση μου, οι θεωρίες μου και οι μέθοδοι μου έχουν σκοπό να κάνουν τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν αυτήν την κόλαση ώστε να μπορέσουν να απελευθερωθούν.»

*Σ. Φρόιντ

Σήμερα η ταυτότητα και η κληρονομιά αυτού του νεαρού άνδρα είναι αντικείμενο έντονης διαμάχης. Ήταν ιδιοφυϊα; Ήταν απατεώνας; Ήταν φιλόσοφος ή ίσως κρυπτοβιολόγος; Ο Σίγκμουντ Φρόιντ ανακάλυψε την ψυχανάλυση σκάβοντας βαθιά στα όνειρά του και διεισδύοντας στα μυστήρια των ασθενών του. Έκλεψε τις περισσότερες καλές ιδέες του από άλλους και επινόησε τα υπόλοιπα από τη δική του παράξενη φαντασία. Ο Φρόιντ ήταν δημιουργός μιας επιστήμης του νου, η οποία κυρίαρχησε στην Ευρώπη για μεγάλο μέρος του 20^ου αιώνα. Ο Φρόιντ δεν ήταν επιστήμονας αλλά ταχυδακτυλουργός που δημιούργησε μια μαζική παραίσθηση. Ο Φρόιντ είναι, παρόλα αυτά, νεκρός.

Ποιός ήταν, λοιπόν, ο Φρόιντ; Τί είναι οι φροϊδικοί, οι φροϊδικοί ψυχαναλυτές και οι ψυχαναλυτές; Και ποιοί είμαστε εμείς; Εκείνοι στη Δύση που στην καθημερινή μας γλώσσα υιοθετήσαμε όρους και έννοιες της ψυχανάλυσης που άλλαξαν στα πιο μύχια επίπεδα τους τρόπους με τους οποίους σκεφτόμαστε τον εαυτό μας και διαμόρφωσαν αυτό που ο ποιητης W. H. Auden αποκάλεσε «ατμόσφαιρα γνώμης». Η ψυχανάλυση έστρεψε τον φακό στην εσωτερική ζωή των ανθρώπων, έγινε η θεωρητική κατασκευή που έχει ως στόχο, όχι την θεραπεία της ατομικής «ασθένειας», αλλά τη διάγνωση της γενικής πάθησης. Η ψυχανάλυση, λοιπόν, ως τρόπος σκέψης –και όχι ως τεχνική ή ως θεραπεία-, θα έλεγε ο George Makari πως αποτέλεσε μια επανάσταση στον νου.